DI TÍCH LỊCH SỬ “VĂN HÓA VÀ KIẾN TRÚC” CẤP TỈNH
Đình làng “TRỊNH XÁ” xã Yên Ninh, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa.
Làng Trịnh Xá xã Yên Ninh; huyện Yên Định; tỉnh Thanh Hóa được hình thành từ thời Tiền Lê tên là “Bạn Đình Xã”. Đến triều đại nhà Lý mới được đổi thành làng Trịnh Xá (tiếng nôm là làng Chiềng). Nơi đây năm 998 đã sinh ra Thành Hoàng làng Tam Công Trịnh Quốc Bảo. Ông làm quan cho triều Lý là một vị quan văn, võ toàn tài. Ông đã có công giúp nhà Lý dẹp giặc Tống ở phia Bắc và hai lần theo Vua đi bình quân Chiêm Thành ở phía Nam. Lần thứ nhất do lập được công lớn, được vua Lý Thái Tông phong chức Thái Bảo. Lần thứ hai do sáng tạo ra nghệ thuật đánh thắng đội Tượng binh thiện chiến của quân Chiêm bằng đội quân tổng hợp giữa Tượng binh, Kị binh, Long binh… tất cả được đan bằng tre và vũ khí pháo hoa phun lửa nên được vua Lý Thánh Tông tấn phong “Vinh Quốc Trượng Đại phu”.
Làng Trịnh Xá xưa kia cũng như những làng mọi làng quê Việt khác có một hệ thống Di sản Văn hóa vật thể của một làng cổ Việt, Gồm Nghè (thờ Thành Hoàng); Văn chỉ (thờ đức Khổng Tử); Võ chỉ (thờ anh hùng DT Trần Hưng Đạo) và ba ngôi
đình cổ đình Nhất, đình Nhì và đình Cả, là nơi tập luyện các trò diễn dân gian của lễ hội. Do thăng trầm biến cố lịch sử đến nay chỉ còn lại duy nhất đình Cả.
Đình làng Trịnh Xá đã từng ghi báo nhiêu dấu ấn lịch sử của quê hương, đất nước (Đình là nơi Đại hội Đảng bộ huyện Yên Định lần thứ nhất vào tháng 6/1947). Với những họa tiết hoa văn kiến trúc độc đáo. Ngày 17 tháng 01 năm 2011 đình đã được UBND tỉnh Thanh hóa cấp băng Di tích lịch sử Văn hóa và kiến trúc cấp tỉnh. Do thằng trầm biến cố thời gian đình đã xuống cấp trầm trọng. Nhằm bảo tồn Di tích lịch sử và di sản văn hóa vật thể nơi thờ cúng Thành hoàng làng Tam công Trịnh Quốc Bảo. Đồng thời giữ gin nơi sinh hoạt văn hóa – tín ngưỡng trong đời sống cộng đồng.
Năm 2016 thể theo nguyện vọng của mọi tầng lớp nhân dân trong xã, Đảng ủy – HĐND – UBND – UB MTTQ xã Yên Ninh đã có văn bản đề nghị các cấp có thẩm quyên quan tâm tạo điều kiện hỗ trợ ngân sách để Trùng tu, tn tạo lại đình. Tháng 3 năm 2017 được sự quan tâm tạo điều kiện của UBND tỉnh, Trung tâm bảo tồn Di sản Thanh Hóa; huyện ủy, UBND huyện Yên Định cùng toàn thể cán bộ đảng viên nhân dân và con em quê hương đang học tập, sinh sống, làm việc trên mọi miền đất nước và nước ngoài. Đình làng Trịnh xá đã được Trùng tu, tôn tạo với sự: “Tôn nghiêm, khang trang, đẹp đẽ và trường tồn”.
Yên Ninh, ngày 01 tháng 6 năm 2018
Biên tập: Trịnh Xuân Cương